×

منوی اصلی

دسترسی سریع

true

ویژه های خبری

true
    امروز  سه شنبه - ۲۸ اسفند - ۱۴۰۳  
false
false

مردم مازندران همانند تمام اقوام و مناطق، برای ماه مبارک رمضان آداب و رسوم خاص خود را دارند، آنها نذورات فراوان با نظافت و خانه تکانی منزل و مساجد انجام می دهند، با هدیه‌های رنگارنگ، کودکان تازه روزه‌دار را به انجام فرایض دینی دعوت می‌کنند و غذاهای متنوعی مطابق با بوم خود می‌پزند.

 باردیگر رمضان، ماه خدا و میهمانی خدا، ماه بهار قرآن، ماه لیلة‌القدر و تعالی انسان فرا رسید و درهای مغفرت الهی بر بندگانش گشوده شد. ایرانیان نیز همچون مسلمانان سایر کشورها در هر گوشه ای از خاک پاک این دیار با آداب و رسوم مختلف به استقبال این ماه مبارک می روند تا از سفره ضیافت الهی که به وسعت عالم پهن شده بهره مند شوند.

آیین های اصلی این ماه مبارک در میان تمامی ‌ایرانیان مشترک است اما با این حال نباید فراموش کرد که ایران اسلامی سرزمینی است با مردمانی از اقوام مختلف که دارای فرهنگ و پیشینه تاریخی خاص خود هستند و در این ماه پر خیر و برکت آیین های ویژه ای برگرفته از آداب و رسوم مردم هر منطقه برگزار می شود.

مردم مازندران، این زحمتکشان خستگی ناپذیر دیار علویان همچون سایر استان ها با آداب و رسوم برگرفته از تاریخ کهن این سرزمین به استقبال ماه مبارک رمضان می روند و لحظات نابی را در این ماه رحمت رقم می زنند.

نگاهی به سنت‌ها و آیین مردم در تمام اقوام و مناطق مختلف، وجود یک سنت زیبا را یادآور می‌کند، سنتی که نشان از ارزشمندی و اهمیت ماه رمضان برای مردم ایران دارد، این آیین مشترک استقبال از ماه مبارک است که در فرهنگ‌های مختلف به شکل و نام متنوعی برپا می‌شود، در میان مردم گیلکی و مازنی نیز آیین و سنت استقبال وجود دارد، آنها از روزها قبل به خانه تکانی و نطافت می‌پردازند و سه روز پیش از شروع ماه رمضان با گرفتن روزه به استقبال از آن می‌روند.

در مناسبت های مختلف سنت‌ها و آیین های مختلفی توسط مردم مختلف کشورمان برگزار می شود که هر یک از این سنت ها ریشه در اعتقادات و باورهای مردم آن منطقه دارد. ماه رمضان نیز از جمله زمان هایی است که آدابی در آن برگزار می شود که بر فضیلت و ارزشمندی آن می افزاید و مردم مازندران در روزگاران نه چندان دور چه قبل از شروع این ماه با خانه تکانی و نظافت به استقبال آن می رفتند و چه در روزهای این ماه رسومی را اجرا می کردند که در آنها ضمن نشان دادن شوق و اشتیاقشان به آمدن ماه رمضان پاسداشت حرمت و نعمات خداوندی نیز در آنها ملموس بود.

«شَطون کتوک» سنت‌ کهن رمضان در مازندران

مردم مازندران در استقبال از ماه خدا ضمن نظافت و خانه تکانی منزل و مساجد، خانه تکانی دل و جان خود را با انجام رسم «شَطون کتوک» انجام می دهند که این رسم را در آخرین روز ماه شعبان و در آستانه ورود به رمضان انجام می دهند.
پس آن در طی روزهای ماه رمضان سعی می کنند با آدابی که به جا می آورند لحظه لحظه قدر این ماه را ارج بنهند و در حفظ حرمت و ارزش این ماه تلاش کنند. در برگزاری این آداب و رسوم افراد در سنین مختلف موردنظر قرار می گرفتند که از آن جمله رسم” روزه سَری ” ویژه کودکان و نوجوانانی است که برای نخستین بار روزه می گیرند.

طنین سحری‌خوانی در محله

سحری‌خوانی از دیگر آیین رایج میان مردم در اکثر مناطق است که البته با توجه بوسعه تجهیزات ارتباطی رو به فراموشی رفته است اما از معدود مناطقی که همچنان می‌توان برپایی این سنت جالب را به تماشا نشست، قسمت‌هایی از شمال کشور به ویژه بخش‌های کوهستانی استان مازندران و گیلان است. هنوز هم طبق سنت‌های پیشینیان، برخی از اهالی محل دو ساعت قبل از اذان صبح، با در دست گرفتن چراغ و نواختن بر طبل و سر دادن اشعار مذهبی و نوای «سحر برخیز»، «سحر برخیز که صبح صادق آمد»، از رسیدن سحر خبر می‌دهند.

یکی از رسوم ازبین رفته در این منطقه انجام سنت سحری‌خوانی با نیت پسرخواهی است. فردی که آرزوی داشتن پسری داشت، وقت سحر با آویختن حلبی بر گردن و نواختن بر آن اهالی محله را برای سحر بیدار می‌کرد.

نگاهی به اشعار سحر خوانی در مازندران
بسیاری از سحر خوانان بیشتر اشعار مذهبی می خواندند و از شاعران بزرگ و مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری استفاده می کردند که در این میان می توان به برخی از آنها اشاره کرد :

یارب مرا به چنگ بلا مبتلا مکن دست مرا ز دامن لطفت جدا مکن
یارب دل مرده مرا احیا کن بر روی گدایی نیمه شب در وا کن
سوگند به قطره قطره خون علی پرونده اعمال مرا، امضا کن
الهی العفو، الهی العفو
خدایا تو بخشنده هر گناهی به جز تو نباشد پناهی
به این بنده ناتوان مدد کن که ابلیس دارد سپاهی
الهی العفو، الهی العفو
……………………………………………………
به خوان کرَم آشیانم بده سگ رو سیاهم، پناهم بده
ز بیگانگانم حسابم مکن اگر بد بودم من، جوابم مکن
……………………………………………………..
یارب به محمد و علی و زهرا یارب به حسین و حسن و آل عبا
هست خلق یا علی اعلا از لطف برآر حاجتم در دو سرا
……………………………………………………………………………….
یا رب به حق مصطفا آن شافع روز جزا
حق علی شاه نجف آن صدر ایوان نجف
عمرم به عصیان شد تلف استغفرالله العظیم
………………………………………………………
خداوندا تو ستاری همه خوابن تو بیداری به حق لا اله الله، همه عالم نگه داری

گفته می شود در مناطق کوهستانی استان مازندران از جمله در روستاهای دوردست شهرستان سوادکوه، مناطق دوهزار و سه هزار تنکابن، منطقه بندپی بابل و به ‌ویژه در چهاردانگه و دودانگه و روستاهای اتو، لاجیم، ولوپی، پیرنعیم، امیرکلا، ولوکش، سی‌پی سوادکوه و روستاهای دیگر، سنت حسنه سحرخوانی همچنان ادامه دارد.

«شَطون کتوک» سنت‌ کهن رمضان در مازندران

نذری‌های مراسم انعام، پانزدهم و قدر

مازندرانی‌ها نذورات بسیاری برای این ماه دارند. از معروف‌ترین آنها می‌توان به نذر ختم انعام اشاره کرد. کسانی که حاجت و نیازی از خدا داشته باشند مجلسی ترتیب می‌دهند و فردی از اهالی که در خواندن قرآن تبحر دارد در آن مراسم انعام می‌خواند و صاحب نذر مقداری نمک، چند قرص نان و چند ظرف آب در سینی بزرگی می‌گذارند و میان مهمانان تقسیم می‌کند.

از دیگر نذورات متداول این منطقه، نذر حلوا در شب ۱۵ ماه رمضان همزمان با میلاد امام حسن مجتبی(ع) است که همراه خرما، چای و قند به مسجد برده می‌شود. نذری آش زولبیا و بامیه سنتی، فرنی، آبگوشت و باقلای پخته با پلو نیز از نذورات این روز است.

در روزهای عزاداری برای امام علی (ع) نیز خرما، شربت زعفرانی و فرنی به عنوان نذورات در میان روزه‌داران توزیع می‌شود. این نذورات توسط اهالی با جمع کردن پول در کشکول‌های مخصوص این کار آماده می‌شود.

هدیه‌هایی زیبا برای روزه‌داری

یکی از زیباترین سنت‌های مردم منطقه مازندران و گیلان، برپایی سنت روزه سری است. طبق این سنت، دختر یا پسری که برای نخستیم بار روزه بگیرد، در زمان افطار به او هدیه‌ای داده می‌شود که این هدیه معمولا برای دختران چادر نماز و طلا، و برای پسران نقره یا پول است.

پخت غذاهای متنوع

شهرهای حاشیه دریای خزر، در فصل گرم سال، آب و هوای بسیار شرجی دارند و کارسنگین در شالیزار و دریا هم این شرایط را سخت‌تر می‌کند. آنها برای مقابله با این موضوع، در سحرهای تابستان غذاهایی با طبع سرد از جمله شکر پلا، می‌پزند تا در طول روز نیاز کمتری به آب و رفع تشنگی احساس کنند. در قدیم قرقناق از غذاهای محلی مازندران بود که اعتقاد داشتند خوردن این غذاها در طول روز مانع گرسنگی و ضعف می‌شود. از متداول‌ترین غذاهای ماه رمضان می‌توان به راغون دشو، شیر آش، اوحلوا، آش دوغ، شامی سبزی، کوکو، تخم مرغ و برنج اشاره کرد.

شیر آش همان شیر برنج معروفی است که از ترکیب شیر، برنج و شکر درست می‌شود. احلوا مخلوطی از آب، شکر قرمز و شیره خرمالوی وحشی است. در پخت آش دوغ محلی نیز از دوغ، آب، برگ و ساقه‌ چغندر سفید، باقلا خشک یا تازه، گشنیز و نعناع و برنج نیم دانه استفاده می‌شود. از دیگر غذاهای محبوب در ماه رمضان قماق است که از برنج، آرد، تخم مرغ، شکر، کنجد و ادویه تهیه می‌شود.

«شَطون کتوک» سنت‌ کهن رمضان در مازندران

 

 

منبع: ایرنا

پایان خبر

true
true
true
true

false