از واقعه پلاسکو تا انفجار ساختمان سینا تنها ۴ سال می‌گذرد؛ حوداث مشابهی که خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری به همراه داشته، با گذشت ۴ سال از حادثه ساختمان آسمان خراش پلاسکو در قلب تهران بار دیگر حادثه ای از جنس پلاسکو به وقوع پیوست.

از واقعه پلاسکو تا انفجار ساختمان سینا تنها ۴ سال می‌گذرد. حوداث مشابهی که خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری به همراه داشته، با گذشت ۴ سال از حادثه ساختمان آسمان خراش پلاسکو در قلب تهران بار دیگر حادثه ای از جنس پلاسکو به وقوع پیوست.

روز سه شنبه ۱۰ تیرماه پایتخت کشور با صدای مهیبی مواجه شد، کلینیک سینا اطهر خیابان شریعتی به دلیل فرسودگی و انفجار در عرض دو ساعت سوخت و ۱۹ قربانی به جا گذاشت و داغ مردم مصیبت دیده از پلاسکو را زنده کرد، هنوز کم نیستند ساختمان‌های فرسوده در کوچه‌های تنگ و تاریک پایتخت که هر یک با اتفاق ناگوار در سرتیتر خبرهای داغ رسانه‌ها قرار گرفته و مردمی که به بهانه‌های متفاوت داغی از این جنس را به دوش می کشند.

تهران شهری روی گسل‌ها

تهران پایتخت ایران با انبوهی از جمعیت که روز آن قابل قیاس با شب آن نیست در محاصره گسل‌های شمال و جنوب، شرق و غرب قرار دارد، شهری پر از دلهره! از زلزله تا فرونشست زمین تهدیدی برای اهالی پایتخت است؛ در این میان مسئولان برای بحران نیامده ناشی از فرسودگی فقط در اندیشه ساخت چند هزار «گور» برای پایتخت‌نشینان هستند.

از برج‌های سر به فلک کشیده بالا شهر که معلوم نیست روی کدام گسل جا خوش کرده‌اند تا آلونک‌های پایین شهر شوش، راه آهن و کهریزک تا دشت ورامین همه نشان از ناامنی این شهر می‌دهند،زلزله، آلودگی هوا، نشست زمین، تا انفجار گاز هر یک در دوره ای از زمان تهدیدی برای پایتخت‌نشینان محسوب می‌شود، از نظر جغرافیایی ساختن ساختمان‌های آسمان خراش در این شهر با توجه به موقعیتی که دارد بی‌منطق است.فرسودگی ساختمان‌ها معضلی است که هر از چند گاهی با حوادثی مورد بحث قرار می‌گیرد به امید بهبودی فردا به دست فراموشی سپرده می‌شود، زهرا نژادبهرام، عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر تهران و عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی ، در نشست اینستاگرامی در خصوص بافت فرسوده، مقابله با بحران ها، پروژه‌های نیمه تمام و توسعه پایتخت در گزارشی می‌گوید: به طور کلی ۳ هزار ۲۶۸ هکتار بافت فرسوده و ۱۵ هزار هکتار بافت ناپایدار در شهر تهران وجود دارد.در ۱۰ سال قبل استحکام ۳ هزار و ۲۶۸ هکتار بافت فرسوده در شهر تهران مصوب و تسهیلات خاصی را ارائه کردند. به گفته نژاد بهرام، حدود ۴ درصد ساختمان‌های فرسوده در شهر تهران،۲۶۰ هزار قطعه و ۴۴ درصد بافت فرسوده نوسازی شده است.

آتش نشانان با خون خود بی احتیاطی دیگران را پوشش دادند و بارها تذکر دادیم ولی کسی توجه نکرد

شب حادثه کلینیک سینا، جلال ملکی سخنگوی آتش نشانی تهران وقوع این حادثه را با پلاسکو شبیه دانست، تاکید کرد: آتش نشانان با خون خود بی احتیاطی دیگران را پوشش دادند و بارها تذکر دادیم ولی کسی توجه نکرد.

در پی اتفاق کلینیک درمانی سینا؛ محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران نیز با اعلام این خبر که اخطارهای بسیاری به این مرکز درمانی داده شده است، می گوید: شورای شهر پیگیری ویژه این حادثه را در دستور کار قرار داده و بر اساس گزارش‌هایی که به دستش رسیده در ۳ نوبت به مالک کلینیک در سال‌های ۹۴، ۹۶ و ۹۷ با موضوع ایمنی اخطار داده شده بود.

در همان جلسه پیروز حناچی شهردار تهران در جلسه شورای شهر با بیان اینکه ۳۳ هزار پلاک ناایمن در تهران وجود دارد، عنوان می‌کند: از سال ۱۳۷۶ که سازمان نظام مهندسی ایجاد شد، اجرای مقررات ملی در ساختمان اجباری بوده است اما یک خلاء مهم وجود دارد که ریشه در قانون دارد. در سال ۱۳۳۴الگوی اصلی حاکم به تهران خانه‌های ویلایی بوده است و پزشکان می‌توانستند یک مطب در خانه داشته باشند مانند مرحوم دکتر قریب که یک مطب در خانه داشت اما بعدا تبصره‌ای به این قانون اضافه شد که اجازه می‌دهد ساختمان‌های مسکونی مانند همین کلینیک ایجاد شود و حداکثر فضاها بارگذاری و استفاده شود.

عمرساختمان‌ها در ایران ۲۰ سال است

 در یک جمع بندی آماری می‌توانیم بگوئیم ۴۵ سال پیش میانگین عمر مفید ساختمان‌ها در ایران ۳۰ سال بود و در کشورهای پیشرفته هم ۳۰ سال بود. اما امروزه عمر ساختمان‌ها در ایران به ۲۰ تا ۲۵ سال رسیده و کشورهای توسعه یافته به ۱۲۰ سال رسیده است، زمین تا آسمان فاصله هست بین ارقام اعلام شده؛ اتفاق ۴ سال قبل پلاسکو درس عبرتی نشد تا ساختمان های فرسوده تهران مورد توجه قرار بگیرند و امروزه شاهد آتش سوزی و نابودی کلینیک سینا بودیم و فردای نیامده را خدا عالم است.

وعده‌های کاغذی برای خانه های کلنگی 

در سال‌های اخیر قرار بود طبق برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی، سالانه ۱۰۰ هزار واحد مسکونی واقع در حاشیه تهران و مناطق و کم برخودار از تسهیلات بازسازی بهره مند شوند که فقط سه ماه پایانی سال گذشته و پس از آنکه سقف تسهیلات ساخت مسکن در بافت‌های فرسوده به ۲۵۰ میلیون تومان رسید، فقط ۱۱ هزار فقره تسهیلات در کل کشور به این بافت‌ها اختصاص داده شد، با یک حساب سرانگشتی و تورم موجود در جامعه بدون شک آمار ساخت و ساز و نوسازی مسکن کاهش پیدا می‌کند و خوشبینانه‌ترین حالت امیدوار بودن به ورود بخش خصوصی است که بدون شک قیمت صعودی مسکن را به همراه خواهد داشت.

 مسکن مهر، مسکن ملی، مسکن اجتماعی و…. نام‌های آشنا در جامعه‌ای که تورم بالای ۴۰ درصد را دارد، شنیده می شود و هر روز حبابی به حباب‌های گرانی و بی‌ارزشی ریال  ایرانی می‌دهد

 مسکن مهر، مسکن ملی، مسکن اجتماعی و…. نام‌های آشنا در جامعه‌ای که تورم بالای ۴۰ درصد را دارد، شنیده می شود و هر روز حبابی به حباب‌های گرانی افزوده و خبر از  بی ارزشی ریال ایرانی می‌دهد. طرح‌هایی که هریک با اختصاص بودجه‌های کلان روی میز نظارت چندین نهاد قرار گرفته و برخی از آنها با هزینه هنگفتی دست و پا شکسته به مرحله اجرایی شدن رسیدند و برخی بر روی کاغذ جا خوش کرده و فقط اسم و رسمی برای خود رقم زدند، در کنار آن طرح‌های نظیر پرداخت سقف تسهیلات ساخت برای بافت فرسوده برای سازندگان غیرحرفه‌ای در تهران و دیگر شهرها روی کار آمد و هر یک بنا به دلایلی به مرحله اجرایی شدن کامل نرسیدند.

صدیف بدری عضو کمیسیون عمران مجلس یازدهم در مورد ساختمان‌های فرسوده کشور می‌گوید: ساختمان‌های فرسوده تهران و شهرستا‌ن‌ها که بیش از سی سال از عمر آنها می‌گذرد نیازمند نظارت هستند؛ این املاک باید مورد بررسی قرار بگیرند. وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی و شهرداری‌ها مسئول نظارت بر ساختمان‌های فرسوده پایتخت و دیگر شهرها هستند باید برای ساختمان‌های فرسوده و قدیمی چه از نوع تجاری یا مسکونی یک برنامه‌ریزی عملیاتی طراحی شود تا شاهد رویدادهای تلخی مثل ساختمان پلاسکو و کلینیک سینا نباشیم.

نماینده مردم اردبیل، نیر و نمین در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بخشی از بازسازی خانه‌های کلنگی باز می‌گردد به مالکان و سیستم بانکی کشور که چگونه از طرح نوسازی املاک فرسوده استقبال کرده‌اند، با چه نوع تسهیلاتی در این بین برخی از این املاک سرقفلی هستند و مالکیت این املاک اجاره کمتری می‌گیرند صاحبان آنها رغبتی برای بازسازی این املاک قدیمی ندارند؛ تمام موارد عنوان شده را می‌توانیم به صورت پله‌ای به مرحله اجرای شدن برسانیم.

همیشه شهرداری مقصر نیست

بدری در مورد ساختمان‌های عمومی تاکید می‌کند: برخی از ساختمان‌ها عمومی هستند و وزارتخانه و نهادهای خاصی متولی این ساختمان‌ها هستند. مثل درمانگاه‌ها، بیمارستان‌ها، مدارس ،آموزشگاه‌ها و یا مراکز تفریحی و وزرشی در این بین سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی مثل وزارت بهداشت و درمان، آموزش و پرورش، ورزش و جوانان ، شهرداری و… متولی اصلی آنها هستند. که باید الزاماتی برای صدور مجوز این گونه مکان‌ها در نظر گرفته شود؛ به فرض مثال کلینیک سینا یکی از درمانگاه‌های پرتردد شهر تهران بود؛ باید وزارت بهداشت تمام کم وکاستی‌ها و اشکالات را در بازدید میان دوره‌ای مد نظر قرار می‌داد تا شاهد چنین فاجعه انسانی نباشیم، اگر به درستی به موضوع پلاسکو رسیدگی می‌شد امروز ما شاهد انفجار کلینیک سینا نبودیم.

دولت در حوزه سلامت و کاهش هزینه‌های درمان از جیب مردم به خوبی حرکت کرد، اما می‌توانستند با اختصاص مبلغی از دریافت هزینه‌های درمان به نوسازی درمانگاه‌های کهنه و قدیمی به گونه دیگری عمل کند

وی ادامه می‌دهد: دولت در حوزه سلامت و کاهش هزینه‌های درمان از جیب مردم به خوبی حرکت کرد، اما می‌توانستند با اختصاص مبلغی از دریافت هزینه‌های درمان به نوسازی درمانگاه‌های کهنه و قدیمی به گونه دیگری عمل کند. در این حادثه نمی‌توانیم بگوئیم شهرداری مقصر است سهل انگاری وزارت بهداشت و درمان کم بی تاثیر نبوده است، به راحتی می‌توانست با نظارت مانع از تکرار پلاسکو در قالب کلینیک سینا باشد. بی‌توجهی به مسائل ایمنی ساختمان‌های مسکونی و تجاری باید مورد توجه نهادها و سازمان‌های مربوطه قرار بگیرد متاسفانه کشور ما در حوزه پیشگیری اتفاقات اینچنینی در سطح جهان بسیار ضعیف عملکرده و عقب است.

خلاء قانونی در عدم رسیدگی به مشکل ساختمان‌های فرسوده

عضو کمیسیون عمران مجلس در رابطه پیگیری نشدن ابلاغیه و اخطاریه برای ساختمان فرسوده می‌گوید: در صورت ابلاغ اخطاریه برای تعمیر ساختمان فرسوده عدم رسیدگی به مشکل اماکن ‌فرسوده هیچ گونه پیگرد قانونی برای آن وجود ندارد و این موضوع را می‌توانیم یک خلاء قانونی بدانیم و متاسفانه هیچ سازمان و نهادی در این رابطه پاسخگو نیست؛ باید مجلس به این موضوع ورود پیدا کند تا متولی چنین ساختمان‌های که ابلاغیه در جهت رفع فرسودگی دریافت کرده ولی بی‌توجه هستند پاسخگو باشند.

بدری در ادامه تاکید کرد: اگر حمایت‌های قانونی و ارائه تسهیلات به بافت‌های فرسوده برای بازسازی ساختمان‌های فرسوده وجود داشته باشد منبع تامین اعتبار آن هم باید از طرف دولت مشخص و مد نظر متولیان امر قرار بگیرد.

وی در ادامه تصریح می‌کند: در حال حاضر ۲۲ تا ۲۳ میلیون نفر از جمعیت کشور در بافت‌های فرسوده زندگی می‌کنند و این آمار کمی نیست احتمال دارد یک زلزله کوچک و یا اتفاق ناگوار مثل حادثه پلاسکو یا کلینیک سینا خطری برای جان ۲۲ تا ۲۳میلیون نفر باشد.

نماینده مردم در مجلس یازدهم خاطرنشان کرد: در برنامه ششم توسعه برای بافت‌های فرسوده فرصتی به صورت محله محور پیش بینی شده است و دولت وظیفه‌ای برعهده دارد مبنی بر پرداخت ۱۰ درصد هزینه تسهیلات پرداختی برای نوسازی املاک فرسوده؛ این یک اتفاق خوشایند در برنامه ششم توسعه بود چرا که در برنامه پنجم توسعه این میزان ۵ درصد بود .

طراحی ساختمان‌ها با توجه به عملکرد

در ادامه مجتبی یوسفی عضو کمیسیون عمران مجلس یازدهم می‌گوید: ساختمان‌ها براساس اهمیت و کاربردی که دارند طراحی و ساخته می‌شوند؛ به فرض مثل ساختمان‌هایی که برای درمانگاه ساخته می‌شود با ساختمان مسکونی دارای تفاوت‌های هستند بر همین اساس مسیر رفت و آمد و میزان استهلاک و عمر مفید هر یک از ساختمان‌ها تخمین زده و ساخته می‌شود در این میان تبدیل یک ملک مسکونی به ساختمان درمانی و یا اداری بدون توجه عملکرد آن جرم و خطر آفرین است.میزان ایمنی ساختمان‌ها در مرحله اول عملکرد آنها در مقابل حوداث طبیعی و غیرمترقبه مد نظر قرار می‌گیرد، در مرحله بعدی نظارت نظام مهندسی است، این سازمان باید در جایگاه نظارت بر عملکرد بافت‌های فرسوده به میدان بیایند تا شاهد حوادثی از قبیل ساختمان پلاسکو و کلینک سینا نباشیم.

نماینده مردم اهواز، باوی و کارون در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: شهرداری و وزارت راه و شهرسازی باید بازبینی مجددی از تمام ساختمان‌های فرسوده کشور داشته باشند  برنامه عملیاتی در جهت ایمنی برای ساختمان‌های عمومی و خانه‌های کلنگی براساس الویت‌بندی و میزان عمر مفید آنها در نظر بگیرند، شهرداری‌ها می‌تواند براساس دوره‌ای این ساختمان‌ها را بازدید کرده و با توجه به میزان تخریب آنها تذکر لازم را بدهند تا متولیان اصلی ساختمان شروع بازسازی‌های و رفع ایرادات ساختمان کنند.

ورود مجلس به بحث بافت های فرسوده

یوسفی در ادامه تصریح می‌کند: کمیسیون عمران در مجلس یازدهم در حال تهیه طرحی دو فوریتی برای ساماندهی و نظارت در حوزه مسکن است، که با افزایش قیمت مسکن بسیاری از مستاجران و اجاره نشینان دچار مشکل شده‌اند و این آمیخته شده در بخش ساخت و دریافت مالیات از مسکن است در این بین افرادی هم هستند که سفته بازی می‌کنند، اگر دولت لایحه مورد نظر را در این راستا ارائه دهد بدون شک در مجلس مورد بررسی قرار می‌گیرد اما اگر دولت لایحه‌ای در این خصوص به مجلس ندهد، کمیسیون عمران مجلس در جهت کنترل قیمت مسکن، مالیات‌ و ارائه تسهیلات به بافت‌های فرسوده ورود پیدا خواهد داشت.

در پایان باید بگوئیم؛ در حوزه مسکن و شهرسازی همچنان با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستیم که فرسودگی ساختمان‌ها نیز یکی از آنهاست. در شرایط فعلی بنظر می‌رسد صاحبان مشاغل و ساختمان‌هایی اینچنینی باید خود مسئولیت نوسازی و نگهداری از آن را بر عهده بگیرند و در این میان پرداختن به طرح‌ها و مصوبات بیشمار و بی کارکرد نمی‌تواند علاج مشکلات حوزه مسکن باشد.

پایان  خبر